Het valt mij de laatste tijd vaak op dat er sprake is van: iets loslaten. Het kan zijn dat dat met de leeftijd te maken heeft, of met de ontwikkelingen in de maatschappij. Er zijn heel veel activiteiten die je op een gegeven moment niet meer kunt doen; omdat je niet mobiel genoeg meer bent; omdat je te weinig mensen hebt die mee doen.
In een gezin is het vaak een heftige tijd als kinderen de deur uit gaan en je ze moet loslaten. De band die je met je kinderen hebt is niet te vervangen door iets anders. Op je werk is er sprake van loslaten. Collega’s vertrekken vanwege een andere baan of vanwege leeftijd, De samenstelling van de ploeg verandert sterk. De groep jongeren hebben andere ideeën over hoe je de beste resultaten kunt boeken.
In het dorp of stad waar je woont neem je een andere positie in. Van jonge ouders ben je gegroeid burgers op leeftijd. Van radicalist met vernieuwende vooruitzichten, ben je nu gezapig en rust zoekend.
Zo is er op elk vlak sprake van loslaten, aar ook een sprake van vernieuwing. En ontwikkeling. Daar waar je iets moet loslaten, om welke reden dan ook; als je moet loslaten is er altijd wel weer een deur die opgaat. Of: er is licht aan het eind van de tunnel. Op allerlei manieren wordt die ontwikkeling (van loslaten tot kiemkracht) beschreven. Menig boek gaat over het kwijtraken van relaties. Veel films gaan over schijnbaar niet los te laten banden.
En toch zul je moeten loslaten, tegen beter weten in. Want pas als de graankorrel in de aarde valt kan hij veel vrucht opleveren. We hoorden dat een aantal weken geleden in het evangelie. En vandaag horen we eigenlijk hetzelfde, maar met andere woorden. Jezus is gestorven maar hij is niet dood. De steen is weggerold, het graf is leeg. Blijkbaar is alles veranderd. Blijkbaar is er weer kans op leven, nu de steen is weggerold.
Het loslaten van relaties is erg ingrijpend vaak, Maar soms moet je echt loslaten, om een andere tot recht te laten komen. Je zoon gaat verhuizen; uit liefde laat je hem los. Je partner is gestorven, uit liefde laat je haar los. En dat is het hoopgevende geloof van Pasen. We blijven Geloven, tot over de dood heen, dat onze dierbare blijft leven, niet dood is. Wel gestorven, maar niet dood
De mensen in het verhaal van vandaag zien zich ook geplaatst voor de opgave om Jezus los te laten. De steen is weggerold, verwachtingen moeten bijgesteld. Jezus is niet meer daar waar ze hem verwachten, namelijk in het graf. Nee, ze moeten hun verwachtingen bijstellen, hun dierbare loslaten, zijn leven loslaten. Dan pas kan Jezus ten volle de Christus zijn. Gestorven, maar niet dood.
Moge dat onze hoop zijn, dat er geen einde is aan leven. Moge dat ons geloof zijn, dat we zullen sterven, maar niet dood zijn. Moge dat onze liefde zijn, dat we kunnen loslaten ten gunste van de ander.
Auteur: admin
Vandaag, Palmpasen, is de zondag van het koningschap van Christus. De koning rijdt zijn stad binnen en wij hebben allemaal staan zwaaien met, zeg nou zelf, veel te kleine takjes. Een koning die de stad binnenrijdt, die begroet je toch op z’n minst met een behoorlijke vlag. Maar roepen, zingen, dat doen we goed. Hosanna. Jeruzalem sluit zijn koning in zijn hart. Er wordt gezongen en gejuicht. Maar het lijkt alsof die Koning steeds kleiner wordt. De Messias op een ezeltje. Jezus zal waarschijnlijk bewust hebben gekozen voor een ezeltje en niet een groot paard. Hij weet dat waar hij nu nog bejubeld wordt, over enkele dagen de kreet Kruisigt Hem niet van de lucht zal zijn. Je zou denken, dat kan toch niet waar zijn, een warm onthaal en een verwerping vrijwel in één adem. Dat kan toch niet tegelijkertijd. Juichend inhalen, de koning van onze dromen en vrijwel gelijktijdig verwerpen, afwijzen, roepen, Hij kan, Hij mag onze koning niet zijn. Zo’n tegenstrijdigheid.
Vanmorgen richten we onze aandacht toch nog maar op de intocht van die Koning. We hebben gezien, als we de ogen tenminste goed open hebben gehad, hoe deze schamele man Jeruzalem binnenkomt op zijn ezel. Hoe Hij ons voorgaat, op weg naar……………ja, op weg naar God. Hij is onze redding en ons behoud. Hoe groots wij ons leven soms ook inrichten, het opzien naar, het verlangen naar steeds meer allure, naar daadkracht, het bewonderd willen worden om wat voor geweldigs wij wel doen, hoe goed we wel zijn, vandaag hebben we weer kunnen zien waar het werkelijk op aan komt. In zijn brief aan de Filippenzen schrijft Paulus daarover letterlijk en we zullen het aan het eind van de viering ook horen: “Hij die bestond in goddelijke majesteit heeft zich niet willen vastklampen aan de gelijkheid met God. Hij heeft zichzelf ontledigt en het bestaan van een slaaf op zich genomen.” En dat is zo’n groot voorbeeld dat we daarom elk jaar Palmpasen moeten vieren. De koning komt binnen in zijn stad, de Messias doet intrede in zijn rijk. De vraag is of wij bereid zijn, net als Hij, af te zien van dingen waarop je je zomaar zou kunnen laten voorstaan, je aanzien, je naam en faam, je verworvenheden. Dat het kleiner kan, niet opgeblazen, teruggebracht tot even menselijke proporties. Dat je niet stijf staat van prestigebehoud, maar kan loslaten. Kunnen wij dat? De koning komt zijn stad binnen. En het volk zingt: Gezegend Hij die komt in de naam van Heer. Precies hetzelfde zingen we iedere dag als we eucharistie vieren. Benedictus, Gezegend, Hij die komt in de naam van de Heer. Met andere woorden, Jezus wijst iedere keer als Hij op de voorgrond wordt gesteld, zoals ook nu bij die intocht, van zich af. Hij komt, maar het is in de naam van de Heer. Het gaat niet, daar is weer die bescheidenheid, het gaat niet om de Heiland in eigen persoon, het gaat om het heil van de wereld. Niet om de verlosser, maar om de verlossing. Niet om de Messias zelf, maar om het messiaanse leven dat zich aandient als een door God gegeven mogelijkheid. Als een nieuw begin van leven.
Vol van hoop en vertrouwen. Hij heeft zichzelf niet gezocht. Laten wij daarbij in alle bescheidenheid stilstaan als we Hem begroeten.
Inleiding op het evangelie van deze zondag:
U heeft een andere 1e lezing gehoord dan in het boekje stond en kunnen meelezen. Nu staan wij hier met drie, voor het lezen van het Evangelie. Het is wat vreemd en jammer, dat we midden in een gesprek tussen Jezus en Nikodemus terecht komen.
De officiële liturgische tekst laat maar een klein stukje horen, terwijl de evangelist Johannes méér te zeggen heeft. En we gaan het helemaal lezen, uit de Nieuwe Bijbelvertaling.
Wie is Nikodemus, en wat betekent de slang. Naar wie moet hij opkijken. Hij is, wij zijn ‘van beneden’. Of toch niet? U hoorde het prachtige verhaal over Mozes en het volk van God onderweg. De slang is niet het aesculaapteken dat artsen soms nog op de voorruit van hun auto hebben. Maar de betekenissen raken elkaar, dat het gaat om genezing en leven!
Na het evangelie:
Een gesprek in de nacht, intiem, van aangezicht tot aangezicht. De nacht heeft zijn eigen sfeer. het donker kan je beangstigen, flarden van overdag, of momenten van de afgelopen periode of wat langer, kunnen je uit de slaap houden. Verdriet, verlies, spijt. Alles wat in ons hart kan opkomen, ook aan blijdschap. Een psalmtekst bijvoorbeeld die je ineens spontaan en uit je hoofd gaat zeggen. Het Onze Vader, of een wees gegroet. De nacht kan ook en misschien wel juist het stille moment zijn voor een ontmoeting met de Eeuwige! Nikodemus kwam in de nacht, met vragen die hij niet meer kon wegduwen. Overdag een zelfbewust lid van de Hoge Raad. In de nacht het gevoel, dat er iets in hem lag, dat nog ongeboren was, alsof hij het eigenlijke van het leven, waarom ben ik… uit het oog verloren heeft, gemist heeft.
“Kun je me kwijtraken”, slechts vier woorden boven een hoofdstuk in een boek dat ik pas kocht. Over verlies en rouw en troost, maar ook over verlangen en verbinding. De woorden grepen mij meteen in de context van deze zondag. Woorden van verlangen: mag ik erbij horen? Mag ik bij jou horen? Woorden waar ook vrees uit spreekt: Jij verlaat mij toch niet? Woorden ook die kwetsbaar maken. Waarmee je toegeeft het niet alleen te kunnen.
Nikodemus had het zó kunnen formuleren, Kun je me kwijtraken? In het duister zoekt hij Jezus op. En mensenkenner Jezus neemt hem aan als geloofsleerling. Over wat dat betekent, het licht dat in de wereld is gekomen, maar dat mensen de duisternis, het kwade, meer beminden dan het licht. Over de waarheid doen…Over bij God horen. Pittige woorden. Waarvan de betekenis zich misschien gaandeweg zal openbaren, ook in ons leven. Maar de kern mag Nikodemus vasthouden, als een veilig anker:
Zozeer heeft God de wereld liefgehad, dat Hij zijn eniggeboren Zoon, zijn geliefd Kind naar de mensen heeft gezonden, om mens voor en met de mensen te zijn.
In Hem geloven, naar Hem opzien, is niet verloren lopen,
is niet kwijtgeraakt worden. Niet in dit/ ons leven, vandaag. Niet in het uur van ons sterven en het eeuwig leven bij God. Waarop wij hopen !
Het ligt niet aan onze prestaties. Het is de gave van de Liefde. Nikodemus kwam in de veilige omhulling van de nacht. Maar nadat Jezus van het Kruis is genomen en in het graf zal worden gelegd dat Jozef van Arimathea voor Hem heeft bereid, komt hij opnieuw naar Jezus, met kostbare mirre en aloë nu in het volle licht van de dag! Voorbij alle vrees. Met een nieuwe betekenis voor zijn leven. Dat zijn leven een diepe zin heeft. Zoals hij bedoeld is te mogen zijn. En wij bedoeld zijn. Zoals hierboven het altaar op het sobere kruis staat in griekse letters: LICHT en LEVEN!
Zr. Claris Angela Holleboom schreef een ‘Klein apostellied’ bij deze zondag:
Als ik mijn ogen dichtdoe zie ik Hem
Een hoge ster die de nacht lichter maakt
een koele dronk, een hand die mij aanraakt
Als ik mijn ogen sluit, hoor ik zijn stem
Mijn weg is zijn weg. Waar ik ben is Hij.
Ik vlucht niet meer, ik voer zijn woord
Ik draag zijn licht, ik breng Hem voort
Zijn weg is mijn weg. Hij denkt aan mij.
Er zijn van die perioden in je leven dat je kopje onder dreigt te gaan. Overal om je heen storm en wind, regen en hagel, bij wijzen van spreken. Het zal je ook maar gebeuren dat je ernstig ziek wordt, dat je een geliefde moet afstaan aan de dood, dat je kinderen een heel onverwachte weg inslaan. Dan kom je in een woestijnperiode terecht. Overal woestenij, zand en rotsen. Nergens een hoopvol teken, nergens een lichtpuntje.
Zo’n periode maken we allemaal wel mee in ons leven. Het lijkt bij het leven te horen. Iedereen krijgt een kruis te dragen. De kunst is om daar goed mee om te gaan. Met ons hoofd weten we wel dat zo’n periode weer voorbijgaat en ook dat we er beter uit komen dan we verwachten. Achteraf kunnen we zeggen dat het toch een goede periode is geweest, waar we sterker van zijn geworden.
Maar de woestijn zelf is onherbergzaam. De overweldigende zee is verwoestend. Daar doen we niets aan. De omstandigheden blijven hetzelfde. Alleen wij zelf kunnen veranderen, bekeren, omkeren. Noach doet dat door een ark te bouwen om zijn omgeving te sparen. Hij gaat daadwerkelijk aan het werk om zijn situatie, de dreigende golven, de baas te komen. Daarin sluit God een verbond met Noach. Zoiets zal nooit meer gebeuren. Als teken zet God zijn regenboog.
En ook Jezus in de woestijn neemt stappen om de woestenij te weerstaan. De duivel, de kwade gedachten, de verleidingen, hebben geen vat op hem. Tenminste, uiteindelijk niet. Natuurlijk komen die verleidingen, maar hij laat zich niet verleiden door macht, door tovenarij. Hij wordt bijgestaan door engelen, boodschappers van God.
Wanneer wijzelf in zo’n woestijnperiode zitten, dan zijn we ons niet bewust van het einde. Dat einde is nog niet in het vizier. De toestand zelf is zo dat het je geheel opslokt. Daar uitkomen is vaak een lange weg. Daar heb je je familie en vrienden voor nodig. Zoals de familie Noach samen in de ark stappen op weg naar de toekomst, zo zullen wij met onze dierbaren de toekomst ingaan na een duistere periode.
En de verleidingen zijn levensgroot, zoals ook bij Jezus. Ook die komen we tegen in de vorm van vluchten, vergeten, schuldgevoelens aan anderen, of zelfs drastischer maatregelen. Daar kunnen we met behulp van God weerstand aan bieden. Engelen, boodschappers van God, mensen van goede wil, kunnen ons bijstaan om die donkere tijd door te komen.
In deze veertigdagentijd, de tijd waarin we ons voorbereiden op nieuw leven, op opstanding uit duisternis, is het goed om ons bewust te zijn van die donkere perioden; bij onszelf, bij onze vrienden en familie. Wij kunnen als naasten zo veel betekenen voor die mensen die het even niet zien zitten. Wij kunnen anderen doen opstaan uit dood en ellende, uit donker en duister.
Wanneer liefde, God, de basis wordt van ons bestaan, dan is er kans dat we samen met anderen die duisternis overwinnen, vanuit onze solidariteit met die ander. Niet om er zelf beter van te worden, niet omdat we een goed mens willen zijn. Nee, puur uit solidariteit met onze naasten staan wij de ander bij. ‘Ik zal er zijn’, is de naam van God. ‘Ik zal er zijn’, is onze opdracht. Wees er maar, je hoeft niet altijd wat te doen of te zeggen, je aanwezigheid is van het grootste belang.
Een oude moeder zit alleen en eenzaam in haar stoel achter de geraniums naar buiten te kijken. Ze ziet al de mensen die voorbijgaan. de buurvrouw, de meneer van hier tegenover, de jonge moeder met de kinderwagen. Ze zwaaien allemaal als ze langskomen. De oude moeder zit er elke dag. De mensen komen elke dag langs. Wat zou het mooi zijn, als er eens iemand binnenkwam. Dan kon ze vertellen over haar leven van vroeger. Dan kon ze vragen hoe dat kleintje heet en of de buurman nog zo ziek is. Maar niemand belt aan. Ze lopen allemaal door.
Aan ons de concrete vraag: lopen wij wel eens bij iemand binnen om gewoon maar even samen te zijn. Of zitten wij zelf te wachten tot een ander reageert?
In een bepaalde positie of bij een bepaalde functie hoort vaak dat je ook macht hebt. Een fabrieksdirecteur heeft de macht om mensen aan te nemen en te ontslaan; een leerkracht heeft de macht om een leerling te laten slagen of zakken; een wereldleider heeft de macht een gevangenis te sluiten; een geestelijk leider heeft de macht bepaalde ideeën door te voeren.
Bij macht is er meestal sprake van eenrichtingsverkeer; er is geen communicatie. Macht kan aangewend worden om beslissingen te nemen, verantwoordelijkheid op te pakken die bij je functie horen. Maar macht kan ook misbruikt worden, wanneer in een ongelijke relatie de ene persoon de ander uitbuit of overschaduwt.
Een medewerker van de omroep die een angstcultuur laat voortbestaan. Een voetbaltrainer die zijn macht misbruikt om kinderen te intimideren; een psycholoog die zijn cliënt misbruikt op seksueel gebied; een wereldleider die zijn macht gebruikt om oorlog te voeren; een geestelijk leider die zijn macht misbruikt om beslissingen terug te draaien en mensen in ere te herstellen.
Heel anders is dat met mensen met gezag. Gezag is iets dat je krijgt van anderen. Gezag krijg je als je iets te zeggen hebt. Heel diep vanbinnen, vanuit je hart en vanuit je ziel, sta je ergens voor en dat verkondig je. Je weet jouw hoop en geloof over te brengen op anderen. Je weet mensen te inspireren en te motiveren. Mensen met gezag kunnen leiders zijn die anderen boven zichzelf laten uitstijgen.
Voorzitters die naar anderen luisteren; presidenten die miljoenen op de been krijgen; pausen die jongeren weet aan te spreken. Het zijn mensen die de gevoelens van anderen weten om te zetten in woorden en daden. En daardoor gezag krijgen en uitstralen.
Jezus heeft beide: gezag en macht. Hij trad als leraar op en mensen waren buiten zichzelf. Hij onderrichtte met gezag. Heel anders dan de schriftgeleerden die met machtsvertoon de wetten onderhouden. Jezus heeft de mensen iets te zeggen, hij heeft gezag, en vertelt hen hoe de wet en de profeet beleefd en geleefd kunnen worden.
Maar hij heeft ook macht; macht over de onreine geesten. Hij treedt met macht op tegen waanideeën, tegen verderfelijke gedachten, tegen mensen die hem niet erkennen. Dan gebruikt hij zijn macht ten goede, om de mens de naast hem staat te genezen. Hij gebruikt zijn macht op positieve manier, herstellend en heel makend.
Juist die combinatie van macht en gezag, zorgde ervoor dat zijn faam zich verspreidde naar alle kanten. Het is een nieuwe leer met gezag. Jezus heeft iets te zeggen, van binnenuit luistert hij naar zijn God en brengt in praktijk wat in de boeken al staat beschreven. In de bergrede, in zijn parabels, in zijn toespraken, spreekt hij met gezag. De mensen luisteren naar hem en geloven hem. In de genezingen spreekt hij met macht over de mensen: vaak op bevelende toon: sta op!, hoor!, zie!, volg mij!
Ook nu nog spreekt Jezus met gezag en macht, hoewel wij liever niet spreken over macht. Maar het gezag van Jezus kunnen wij wel ervaren. Wanneer wij tenminste Jezus dat gezag geven, want uit zichzelf kan hij geen gezag opeisen. Wij moeten hem het vertrouwen geven, ons geloof geven, dat ook wij verlangen naar die betere wereld, naar dat koninkrijk van God.
Jezus heeft in die paar jaar van zijn leven, maar ook in de eeuwen daarna, laten zien hoe een betere wereld er uit kan zien, hoe we daaraan kunnen meebouwen. We moeten er echter wel in geloven, geloven dat het anders kan. Niet terug naar af, toen, naar men zegt alles beter en mooier was. Nee, vooruit, tegen de stroom van individualisme in, op zoek naar een gemeenschap van liefde. Dat heeft Jezus ons te zeggen, daarom heeft hij gezag.
Aan ons de vraag of wij het gezag van Jezus erkennen, of luisteren we alleen naar wat wij zelf te zeggen hebben?
Inleiding
Welkom… U heeft het al vaak meegemaakt, dat er in de liturgie een lezingencyclus is van drie jaren. Dit jaar is dat het Evangelie naar Marcus. Vandaag lezen we daaruit voor het eerst sinds de kersttijd. Oorspronkelijk waren het waarschijnlijk losse fragmenten, die samen het kortste en meest oorspronkelijke Evangelie vormen. En even had ik de gedachte om het met een lint eromheen hier neer te leggen. Als een geschenk dat je langzaam uitpakt. Het is een verhaal vol vaart over het leven van Jezus, en dat merk je vooral als je aan het lezen bent, met de verbindingswoorden: en toen, en toen… Geen geboorteverhaal geen driekoningen. het begint meteen met de volwassen mens Jezus die predikend rondtrekt. Het einde is open en nodigt ons om het begin opnieuw te lezen. Nou ja… U leest het misschien in een uur, of zelfs minder. Het is gedeclameerd, in theaters, er zijn films over gemaakt. Marcus, hij laat ons Jezus kennen en hij schrijft over een tijd die zwanger is van het nieuwe! Een man van God, die hoop brengt. Dat moeten de vissers van vandaag hebben aangevoeld. Zij worden uitgekozen en geroepen… Ook voor u en mij een spannende uitnodiging?
Overweging
Dag Hammarskjöld, destijds de tweede secretaris- generaal van de VN, mijmerde over de betekenis van roeping en het geven van een jawoord. En hoe zich dan een nieuwe wereld voor je kan openen, nog onbekend. Hij schreef, niet lang voor zijn dood, in zijn dagboek:
Ik weet niet wie of wat de vraag stelde
ik weet niet wanneer zij gesteld werd
maar eens zei ik “ja”, tegen iemand of iets
Vanaf dat moment heb ik geweten
wat het zeggen wil niet óm te zien
of zich te bekommeren over de dag van morgen”
Misschien kunnen we ons allemaal, wanneer we daar rustig over nadenken, het moment terughalen, herinneren, dat we eens “ja” zeiden op een vraag, van binnenuit of van buitenaf. Een ja dat ons leven veranderde. Misschien zelfs even op zijn kop zette.
Vandaag roept Jezus vissers, zonder enige verklaring, of psychologische duiding, zonder een mogelijk negatief antwoord af te wachten. En ze laten alles in de steek en volgen Hem: Simon en Andreas, Jacobus en Johannes. Zo abrupt als ze geroepen werden, zo abrupt laten ze alles los, hun boten, hun netten, hun bestaanszekerheid, een ongewisse toekomst tegemoet. je moet maar durven. “Kom. volg Mij”. In het Grieks staat er letterlijk: kom achter Mij aan. Oftewel: niet de vissers, niet wij komen eerst. het is Jezus die voorop gaat. En aan ons de durf en moed je te laten leiden. Het wordt hun missie, om mensen het goede nieuws te gaan brengen en nieuwe hoop voor moedelozen. het Rijk van God, dat al is aangebroken, in Jezus Christus, niet abstract, maar heel concreet. In een mens. Die een ander leven brengt, dat vervullend is en gelukkig maakt.
Het had vandaag geschreven kunnen zijn, dit Evangelie. In onze onrustige wereld, vol onzekerheid, dreiging van oorlog, met landen op gespannen voet met elkaar, zoeken mensen vastigheid, hoop en vrede. Soms lijkt het of we afstevenen op een nieuwe koude oorlog en je voelt je machteloos. Ik las dat een hoge – Nederlandse- topman in de NAVO zelfs oproept om water batterijen en een radio in huis te hebben. Het is jammer dat we niet de hele Jona- novelle hebben gelezen. Jona, zijn naam betekent Duif, vrede, wordt óók geroepen, om naar de stad Nineve te gaan, de ongelovige stad. Waar het helemaal niet goed ging. Die binnen 40 dagen zou vergaan, áls… Ongelovig is een woord waar ik moeite mee heb, een stempel, dat vaak niet klopt. Zoveel mensen immers zijn van goede wil, verlangen naar verbinding, verlangen ernaar ergens bij horen. Maar God stuurt Jona, dat ze zich bekeren. En misschien moet Jona wel dáárom gaan, omdat God nu eenmaal van mensen houdt, dat ze het goed hebben en Hem/ Haar een plaats geven in hun leven. We hebben het zojuist gehoord, de hele stad gaat vasten, ik lees: zich bezinnen, waar zijn we mee bezig. En blijft bewaard. Het is een les voor Nineve. En overigens ook voor Jona.. die dat eigenlijk niet kon hebben!
Geroepen worden en je omkeren, naar een ander leven, dat vraagt loslaten. En dat is bepaald niet gemakkelijk. Deze week kwamen onze conventen bij elkaar voor bezinning, om na te denken over onze doelen, ons leven nu en hoe we de toekomst in zouden willen. Wat maakt dat onze orde al 900 jaar bestaat. En hoe baanden zij die ons voorgingen nieuwe wegen en wat hadden ze daar voor over? Hoe is hun leven gegaan, soms daar waar ze niet wilden, maar geroepen tot een werk dat noodzakelijk was, in de missie, op parochies, buiten je vertrouwde abdij? Er zijn nogal wat kerken en ook kloosters, die hun deuren sluiten, óf nieuwe verbindingen aangaan. Dat alles vraagt loslaten, je roeping vertalen naar nieuw en anders.
Een van de begeleiders zei heel treffend maar ook hoopvol: “loslaten, dat is opnieuw verbinden”, je doelen herijken, klein beginnen. Zoals Jezus klein begonnen is, in een grensgebed ver van het religieuze centrum. Met die vier vissers Kleine gemeenschappen, maar gedragen door de woorden: Kom achter Mij aan, geloof in de Blijde Boodschap. Het kan een kring in de vijver worden. Die meerdere kringen in beweging zet. Dat is een mooi symbool en ook herkenbaar. Zo heeft zich de Brongemeenschap gevormd, en U, de kapelgemeenschap en de vele mensen die ook via het landgoed op ons leven betrokken zijn. Zoals toen, zo roept Jezus ook nu mensen in zijn dienst. Zoals toen, zo moeten ook wij loslaten wat “gewoon” was en vertrouwd, vermeende zekerheiden. Maar zoals toen, zo kunnen ook wij te beginnen bij onszelf, veranderingen realiseren, U, wij, ik, die verder strekken dan ons eigen leven. In tekenen van goedheid. In gastvrij zijn, elkaar van dienst zijn waar we kunnen, in aandacht en zorg. ieder binnen de eigen mogelijkheden en talenten! Maar authentiek en eerlijk leven! De tijd is vervuld. Het Rijk Gods is nabij. Gelooft in de Blijde Boodschap.
Precies vandaag begint de gebedsweek van de eenheid. Die meer dan ooit belangrijk is. Met als thema: God liefhebben en de naaste als jezelf. Op de website zijn allerlei teksten en gebeden te vinden ter inspiratie Maar misschien hoeven we het niet ver te zoeken! Het Onze Vader is ons door Jezus gegeven. Het verenigt ons en zal een krachtig signaal zijn wanneer we elke dag de woorden ervan uitspreken. Tot eenheid, tot vrede en tot bekering tot elkaar. Amen.
Inleiding
We bezingen deze morgen opnieuw het Kind van Licht, Jezus van Nazareth. Enkele regels van een lied uit mijn jeugd schoten mij te binnen:
Hoe zal ik U ontvangen, hoe wilt Gij zijn ontmoet.
Het is de vraag voor heel de kersttijd, en misschien heel ons leven! Hoe treft het Kind ons en onze wereld aan. Met zijn noden en vragen. Straks krijgt u een gedicht van Hans Andreus aangereikt, de dichter van het licht, met de titel: geen kerstcantate En ik lees het:
“Niet alleen in het holst
van de nacht van het jaar,
iedere dag van het jaar
heeft het licht het koud.
Het vraagt om geen engelenstemmen,
het hongert naar
een beetje gerechtigheid
aan deze kant van de tijd.
En dromen doet het ook niet van
eeuwig hemelse zomers
in en om het vaderhuis,
het hunkert naar
aardse dagen ooit
zonder marteling en moord,
het licht dat van puur licht
kind is en woord.”
Op deze zondag van de Heilige Familie wordt het Licht, dat Kind is en Woord, aan God opgedragen. Hoe ontvangen wij het licht, deze oudejaarsdag?
Overweging
Een kind wordt in de Tempel aan God toegewijd. Daarmee wordt het opgenomen in het grote verband van de familie van God. Zoals ook gebeurt wanneer vader, moeder, vaders, moeders hun kindje ten doop houden te midden van de geloofsgemeenschap. Het blijft het kind van zijn ouders maar het maakt de gemeenschap, de familie van God, medeverantwoordelijk. om het gastvrij te ontmoeten en te ontvangen. Hoe je dat ook concreet ervaart als medegelovigen, het is iets dat groter is dan ik ben/ wij zijn.
Twee bejaarde mensen, trouw aanwezig in de tempel, trouw in het gebed, ontmoeten en verwelkomen het Kind en zijn ouders. En herkennen het als de vervulling van al hun hunkerend verlangen naar bevrijding, naar een nieuwe tijd. Naar vrede, naar anders omgaan met elkaar. In Hem weten ze de Messias.
Van de oude Anna horen we niet haar woorden, maar haar dankwoord straalt uit over heel Jeruzalem. Over de oude en bijna blinde Simeon wordt gesproken als een rechtvaardige, een Tsaddik, op wie Gods Geest rustte.
Wij mogen hem ook ontmoeten op het feest van Maria Lichtmis en in het dagelijkse avondgebed van de Kerk, voor het slapen gaan. De woorden van zijn lofzang: “laat nu, Heer, uw dienaar in vrede gaan” hoorden we zojuist in het Evangelie…
Er staan hier twee afbeeldingen, een van Rembrandt en een van Arent van Gelder, van de blinde Simeon, die behoedzaam het Kind draagt. Wat opvalt is dat beide schilders over de oude Simeon en het Christuskind het volle licht doen glanzen…Zijn ogen hebben het heil aanschouwd…Zijn blinde ogen, ze “zien” met het hart.
De psalmen van het avondgebed hebben dezelfde sfeer als de lofzang:
“Wie biedt ons uitzicht”, zegt ps 4 en ook: “Doe Gij opgaan uw Lichtend aanschijn…”
Het duister van de nacht kan ons beangstigen, gedachten kunnen zich in ons hoofd vastzetten en een goede nachtrust belemmeren. We kunnen opzien tegen de nacht door de onzekerheid of er een morgen zal zijn, of wanneer we vastlopen, in werk, relatie of een meningsverschil waarbij we het tij niet kunnen of willen keren. Of, zoals momenteel in zoveel landen in oorlog, men niet weet wanneer er de volgende raketaanval zal zijn. Zo is de nacht koud en vol angstige schaduw. De completen hielpen mensen vroeger en tot op vandaag, om hun leven in Gods hand te leggen.
Simeon profeteert over het Kind en zijn moeder. Hij weet en ook Jozef en Maria weten, hoe het leven van Jezus zal verlopen. En toch, Hij zal, en moet ook, zijn eigen weg gaan, zoals elk mensenkind. Het is de normale loop van het leven, tastend je roeping vinden…
Geen kerstcantate, schrijft Andreus.
Niet voor dit gezin van Nazareth. Ik denk: voor niemands leven.
Ds. Ruud Bartlema las het gedicht in een aflevering van De Verwondering, met Annemiek Schrijver. Zij vroeg hem wat Kerstmis voor hem betekent. Zijn stralende antwoord was: prachtig! Waarmee hij niet de glitters bedoelt. Voor hem is Kerstmis het feest van het gedenken van je oorsprong, je kern, waar kom je vandaan.
Uit het licht. Wij komen uit het licht.
In de man van Nazareth gaat het over alle mensen die vanuit het donker aan het licht komen. Geroepen door de Eeuwige in het eerste Bijbelboek, Genesis (oorsprong!) spreekt: Er zij Licht!
Maar, “Het licht heeft het koud”, dicht Andreus. En de vraag is, of wij het licht kunnen helpen en hoe dan? Zijn antwoord, vrij geïnterpreteerd:
je hebt vaak zoveel beelden in je hoofd over anderen, oordelen misschien. De mens tegenover je, maar misschien heb je ook een bepaald – vast- beeld over jezelf.
Kunnen we ook kijken en luisteren met een open oog, een open oor, een open hart? Nieuw leren zien! En tot een verrassende ontmoeting komen in een wereld die huivert?
En als je zelf het licht niet meer kunt zien, als het donker is, sta je dan zelf wel eens stil? Het helpt ons, zegt hij, om zo na te gaan waar je het licht bent kwijtgeraakt, je kern, je levenszin. We hunkeren naar licht, maar vaak hebben we in ons leven te maken met taaie tegenkrachten.
De vraag: “kunnen wij het licht helpen” brengt mij bij Emmanuel Lévinas. Altijd gaat het bij hem over daden van kleine goedheid. het kleine oprechte gebaar van mens tot mens. Geraakt worden door de ogen, het gelaat van de ander. Hoe verschillend we ook zijn.
Zoals Simeon naar het Kind kijkt… en het Christuskind Simeon aankijkt, met heldere blik. Zo prachtig en gelovig verbeeld door Rembrandt en van Gelder.
“Hoe mag ik U ontvangen, hoe wilt gij zijn ontmoet”? Dat is een vraag van ootmoed, nederigheid. Klein durven zijn tegenover dit grootse wonder. Het tafereel, van een man en een vrouw, hoog bejaard, rechtgeaarde gelovigen, met het Kind in het licht, daarvan las ik: wij krijgen een beeld, God, van uw vriendschap!
En zijn ouders, stilletjes bij de woorden. Die over dit Kind, hun kind, worden uitgesproken.
De weg naar het verwarmen van het licht is geplaveid met kleine daden van medeleven, eigenlijk heel eenvoudig! Leren vergeven. leren wat compassie met mensen is. Iemand zijn in wie mensen vertrouwen stellen. het begin van vrede tussen de mensen!
Nog twee dingen: neemt u het gedicht mee naar huis. Maar ook uw zondagsboekje. Achterop staat een tekst van Paus Franciscus die een gevoelige snaar raakt:
Kunnen jullie als gezin, zegt hij, kunnen wij in welk leefverband dan ook, met elkaar communiceren? Werkelijk met elkaar in gesprek gaan, ouders, kinderen, grootouders, broers, zussen… kloosterlingen… Dat is een vraag om bij stil te staan, juist op deze dag van de Heilige Familie. Zo helpen we het licht dat het koud heeft. En zetten we elkaar in het Licht, dat Christus is.
En het tweede: vannacht tegen twaalven wordt hier in onze kapel de kaars van 2024 aangestoken en die van 2023 gedoofd. Met de bede dat het nieuwe licht over ons allen mag opgaan, met alles wat onze dagen ons ook brengen. Moge het Licht van het Kind van kerstmis ook in het nieuwe Jaar ons verwarmen en bij ons blijven. Het hunkert naar aardse dagen ooit, zonder marteling en moord, het licht dat van puur licht Kind is en woord.
Amen