Lezingen: Joz. 24,1-2a.15-17.18b; Ef. 5, 21-32; Joh. 6, 60-69

INLEIDING
Welkom allemaal in deze viering. Op de voorkant van het boekje vindt u het thema van deze viering: ‘Kiezen voor hem.’

Afgelopen week heb ik een paar dagen op ons landgoed gewerkt met familie van Janny. Met één van haar achterneefjes van 15 banjerde ik door de gracht om kattenstaarten uit de modder te trekken. Na de vakantie begint hij aan zijn vierde jaar op het Gymnasium. We raakten in gesprek over de keuze van zijn profiel, hoe hij tot zijn keuze kwam, over de twijfel die hij had. Want de keuze van zijn profiel is al medebepalend voor de keuze van zijn vervolgstudie. En toen kwamen we over nog meer keuzes te spreken. zoals waar je gaat studeren of je op kamers wilt of niet wat dit betekent voor een eventuele studieschuld. Kortom, dit gesprek maakte maar weer eens duidelijk dat keuzes maken, niet zo eenvoudig is. Kiezen voor iets, is ook altijd kiezen tegen iets anders.

Wat betekent het als wij zeggen dat we kiezen voor Jezus? Waar baseren we deze keuze op?
Waar kiezen we dan voor? Het is niet zomaar een vrijblijvende keuze. Het is zowel een lastige als een mooie keuze. Het is een keuze die alles te maken heeft met liefde in vrijheid. Daar wil ik in de overweging graag bij stil staan.

OVERWEGING 
Afgelopen week zijn er twee opvallende keuzes gemaakt. Er is een mannensociëteit opengesteld voor vrouwen. Daarnaast wordt er bij het toekennen van het gouden kalf voor beste acteerprestatie, geen onderscheid meer gemaakt tussen mannen en vrouwen. In het kader van de tweede lezing vielen deze nieuwsfeiten mij in het bijzonder op.

In 1994 werd een prijs voor beste acteerprestatie in televisiedrama ingevoerd. Nadat deze prijs in vier opeenvolgende jaren was gewonnen door een man, werd in 1998 een onderverdeling gemaakt tussen mannen en vrouwen. Dit zei niets over de verhouding tussen mannen en vrouwen, het was bedoeld om de vrouw ook goeie kansen te geven. Omdat er minder vrouwelijke hoofdrollen zijn, was het logisch dat de mannen vaker wonnen. Nu kregen ook de vrouwen een eerlijke kans.
 
Inmiddels zijn we ruim 20 jaar verder. Een woord als genderneutraal is in de huidige tijd een actueel woord. Het verschil tussen man en vrouw is maar één van de verschillen tussen mensen. Tegenwoordig wordt op een andere manier naar het verschil tussen mannen en vrouwen gekeken. Wat ooit bedoeld was om vrouwen een evenredige kans te geven, wordt twintig jaar later gezien als een belachelijk en achterhaald onderscheid tussen mannen en vrouwen. Je zou daarbij ook de vraag kunnen stellen hoe mensen over honderd of tweehonderd jaar terugkijken naar de tijd dat er een prijs was voor apart voor mannen en vrouwen acteurs. Zou men dan kunnen zien dat het bedoeld was om vrouwen een eerlijke kans te geven? Of zou men het als bewijs opvoeren dat mannen en vrouwen nu eenmaal niet gelijkwaardig zijn? 

In een korte tijdspanne van 20 jaar is een grote verandering van betekenis opgetreden. Als zo’n grote betekenisverandering al in 20 jaar kan ontstaan, hoe zit dit dan met de verhalen uit de Schrift? Hoe verstaan wij woorden en ideeën die niet 20 jaar, maar meer dan 2000 jaar oud zijn? Dit brengt mij bij het thema van deze viering. Waar kiezen we voor, als we op basis van de oude verhalen een keuze voor Jezus maken? Kunnen wij de verhalen wel verstaan? Op basis van welke uitleg maken wij onze keuze?

De keuze om in het voetspoor van Jezus te gaan, wordt in de tweede lezing verwoord in termen van bruidsmystiek. Het huwelijk als beeld voor de band tussen mensen onderling en de band tussen Christus en de mensen. In de tweede lezing staat dan ook: “Daarom zal de man vader en moeder verlaten om zich te hechten aan zijn vrouw en die twee zullen één vlees zijn.” Ik denk dat Paulus gezocht heeft op welke manier hij heel expliciet het wonder en de schoonheid van de verbondenheid tussen mensen aan de ene kant en tussen god en mensen aan de andere kant zou kunnen duiden. Het mooiste beeld dat hij zich kon bedenken was het beeld van het huwelijk. Ik denk niet dat hij zich had kunnen bedenken dat eeuwen later dit prachtige beeld misbruikt zou worden om homoseksualiteit te verbieden.

Het huwelijk was in die tijd alleen mogelijk voor een man en een vrouw. Paulus kon dus niet anders, dan deze beeldspraak op deze manier te gebruiken. Het zou tot 2001 duren voordat het eerste huwelijk tussen twee mannen en twee vrouwen gesloten werd. Tegenwoordig kan huwelijksmystiek anders gezien worden. Omdat het huwelijk breder is, kan in onze tijd ook de betekenis van huwelijksmystiek verbreed worden. In de huwelijksmystiek gaat het om een diepe liefde die tot een eenheidservaring kan leiden. Een diepgevoelde liefde tussen twee mensen, man en vrouw, man en man, vrouw en vrouw, die bevestigd wordt in een verband, in een verbond het huwelijk. Die liefde is als de band, het verbond tussen Christus en zijn kerk, het verband, het verbond tussen god en mensen.

Kiezen voor de weg van Jezus, is kiezen voor de liefde: God liefhebben en je naaste gelijk jezelf. Het is die driedeling die belangrijk is. God liefhebben is niet abstract. Het is je naaste liefhebben en het is jezelf liefhebben. Deze context geeft misschien ook betekenis aan het begin van de tweede lezing. In zijn brief aan de Efeziërs, roept Paulus op tot onderdanigheid aan elkaar. In mijn beleving klinkt onderdanigheid niet positief. Het roept bij mij eerder het beeld van slaafsheid op, van een ongelijkwaardige relatie. Ik moet hierbij denken aan de woorden van Jos Brink toen hij koningin Juliana feliciteerde met haar 75ste verjaardag. Hij zei dat de zaal vol zat met onderdanen en dat de koningin dus eigenlijk de enige bovendaan is. 

Die woorden van Jos Brink geven voor mij kleur aan de oproep om elkaar onderdanig te zijn. Het kan geen oproep tot een slaafse onderdanigheid zijn. Dat zou ook in strijd zijn met de woorden uit de eerste lezing. Jozua vraagt het volk welke god ze wil dienen. Het antwoord is ondubbelzinnig duidelijk: “De Heer onze God heeft ons en onze vaderen uit Egypte geleid, uit het land van slavernij.” De keuze voor de eeuwige wordt nadrukkelijk in het licht van Exodus, de bevrijding uit de slavernij geplaatst. De oproep van Paulus tot onderdanigheid kan ik dan ook alleen maar in die context lezen. Als iedereen onderdanig is, is er geen bovendaan. De enige bovendaan is Christus. Verder is er de mens, die in gezamenlijke onderdanigheid gelijkwaardig is. De mens, die geliefd wordt en die liefheeft. 

Kiezen voor de weg van Jezus is kiezen voor elkaar. Die keuze voor elkaar is gebaseerd op respect, zorg en aandacht. Het gaat er niet om de ander te overheersen. Er is per slot van rekening maar één bovendaan: Christus. Hem als heer erkennen is elkaar in liefde als een gelijkwaardige huwelijkspartner erkennen. 

Straks bij het breken en delen van brood en wijn worden we uitgenodigd te eten wat we in wezen zijn: Het ene lichaam van Christus. Daar zit een aspect van de huwelijksmystiek. Wij zijn met elkaar het lichaam van Christus. We hebben een lichaam, maar we zijn het lichaam van Christus. In die zin vallen we dus niet samen met ons lichaam. Kiezen voor Jezus is best lastig. Het is staan in het spanningsveld van het lichaam dat we hebben en het lichaam dat we zijn. 

Door het lichaam dat we hebben, is er verschil, is er onderscheid, is er afstand naast nabijheid. Het lichaam dat we zijn trekt ons als het ware boven het lichaam dat we hebben uit. Het is het mysterie van de liefde die ons uit onze ik-gerichtheid trekt en ons in een groter geheel plaatst. Als lichaam van Christus is er sprake van een eenheid die diep is als de liefde tussen man en vrouw, man en man, vrouw en vrouw, diep als de liefde tussen twee mensen die van elkaar houden.

De apostelen zeggen in het evangelie van vandaag: Deze taal stuit iemand tegen de borst. Kiezen voor Jezus is blijkbaar niet kiezen voor de makkelijke weg. Wel voor een mooie weg. In zijn brief aan de Galaten geeft Paulus voor mij nog een extra invulling aan de betekenis van de huwelijksmystiek. Aan de betekenis dat we samen het lichaam van Christus zijn: “Want allemaal bent u in Christus gedoopt, met Christus bekleed. Er is geen Jood of Griek meer, er is geen slaaf of vrije, het is niet man of vrouw: u bent allemaal één in Christus Jezus.